In de stamboom van mijn oma aan vaderskant, Stijntje Susanna Brink, kom ik op een gegeven moment uit bij de familie VAN MIDDENDORP uit Voorthuizen. Over deze familie is heel wat bekend. Er zijn diverse boeken over geschreven en ook de Vereniging Veluwse Geslachten1 heeft veel informatie.

Vermeldingen beginnen al in de 15e eeuw in een oud tynsboek uit 1475 van de Veluwe over Evert Heymens als bewoner van de boerderij Groot Middendorp.


Foto: pagina 22, publicatie 294 boerderijen Voorthuizen 2010

Later zien we zijn zoon Heymen Everts, zijn kleinzoon Gairt Heymens en zijn achterkleinzoon Heymen Gaerts. Nakomelingen van de laatste volgen hieronder.
Zie Bronnen: 1) 294 boerderijen Voorthuizen, pagina 22-31.

1. Evert HEIJMENS zoon van Heymen Gaerts, woonde in het jaar 1599 op de boerderij Groot Middendorp in Voorthuizen, hij is overleden omstreeks 1656, trouwde met Grijetgen Jacob Melissendr VAN HOLLICK. Ze kregen twee zonen Evert Everts en Heymen Everts volgt 1.1. Na haar dood trouwde hij met haar zus Maria. Op 16 oktober 1641 verkreeg hij oprukking van Cleijn Achterveldt in Leusden2. Op 25 november 1653 krijgt zijn zoon Evert Everts hiervan als erfgenaam investiture en oprukking.
Zie Bronnen: 1) 257 Herengoederen op de Veluwe deel 1, pagina 101 en 6) Historische Kring Leusden.

1.1 Heymen Everts VAN MIDDENDORP is overleden vóór 16 maart 1667. Heymen trouwde op 11 juli 1631 in Barneveld met Aeltgen ROELOFS, dochter van Roeloff ZEGERS. Aeltgen werd geboren in Barneveld. Zij kregen twee kinderen Evert Heijmen volgt 1.1.1 en Grietje Heijmen.

06-03-1641 Heijman Everts en zijn vrouw Aeltge Roeloffs verkrijgen oprukking na transport door Evert Lubberts van het Herengoed Reymeckerguet ook wel Reymeken of Remmeker3 genaamd.
07-05-1647 – Heiman Everts en zijn vrouw Aeltgen Roelofs verkrijgen oprukking.
06-06-1649 – Heijman Everts verkrijgt approbatie van een lijftucht ten behoeve van zijn vrouw Aeltgen Roelofs in de helft van het herengoed, gelegen naast ’t goed
Middendorp.
25-11-1653 – Heijman Everts verkrijgt oprukking.
Zie Bronnen: 1) 257 Herengoederen op de Veluwe deel 1, pagina 121.

1.1.1 Evert Heijmen VAN MIDDENDORP overleden op 6 mei 1719. Hij was kerkmeester te Voorthuizen en veldgraaf van het maalschap Voorthuizen, Harselaar en Wixeler. Op 16 maart 1667 trad hij in het huwelijk met Lucia Rengers OPSTAL, gedoopt op 1 januari 1637 in Nijkerk. Er wordt een onderhandse akte van huwelijksvoorwaarden opgemaakt tussen Evert Heijmen geassisteerd met zijn moeder Aeltje Roelofse (zijn vader was toen al overleden), zijn ooms Evert Evertsen VAN MIDDENDORP en Seger Roelofsen VAN ESVELD en Lucia geassisteert met haar vader Renger Claesen OPSTAL, haar broer Wouter Rengers OPSTAL en Peel BEECK, zwager van haar vader. Evert brengt goederen ter waarde van 3000 gulden aan, te gebruiken op Middendorp en Lucia van moeders erfdeel, 4 morgen op Slichtenhorst van Geurt Simons aengekocht en 2 morgen genaamd Voskamp te Nijkerk ´aen Hansen Poll´ gelegen. Het wapen van Evert stond in de preekstoel van de NH Kerk te Voorthuizen (anno 1710). Zij kregen één zoon Heijm Evertsen volgt 1.1.1.1.

27-10-1669 – Evert verkrijgt investituur en oprukking van het heerengoed
Middendorp in de buurschap Harseler bij Voorthuizen, als erfgenaam van zijn
vader (nadere oprukkingen 14-1-1678, 9-11-1693 en 28-4-1703). Op 6-5-1719 erft zijn kleinzoon Evert Heijmen het herengoed Middendorp.
Zie Bronnen: 1) 257 Herengoederen op de Veluwe deel 1, pagina 120.

1.1.1.1 Heijm Evertsen VAN MIDDENDORP overleden vóór 14 januari 1714 in Voorthuizen. Hij trouwde op 1 december 1689 in Nijkerk met Aaltie(tjen) Cornelis (TER) Beeck uit Nijkerk. Zij kregen 11 kinderen: Grietje Heijmens, Evert Heijmen, Lucia Heijmens, NN, Neeltje Heimen, Gerrit Heijmensen volgt 1.1.1.1.1, Geurt Heijmens, Renger Heijmensen volgt 1.1.1.1.2, Aaltjen, Jannitje Heijmens en Cornelis Heijmens.
28-01-1699 – Heymen Everts van Harseler en zijn vrouw Aeltien Cornelis Beeck, bekomen transport na opdracht door Evert Wijnen, van het halve herengoed.

(Huwelijk Heimen Evertsz en Aeltie Cornelis Beeck GA T156, Inv1139, 0152.pdf)

27-10-1706 – Heijmen Everts bekomt transport na opdracht door Jacob Meuss van het halve herengoed.
Zie Bronnen: 1) 257 Herengoederen op de Veluwe deel 1, pagina 122

1.1.1.1.1 Gerrit Heijmen VAN MIDDENDORP werd gedoopt op 18 Nov 1703 in Voorthuizen en werd begraven op 23 Mrt 1770 in Nijkerk. Hij trouwde op 12 maart 1724 in Voorthuizen met Jannetje (Jantje) REIJERSEN, dochter van Reijer JANSZ en Ceeltjen JANS. Jannetje werd gedoopt op 17 juli 1698, is overleden op 9 februari 1777 op 78-jarige leeftijd en werd begraven op 15 Feb 1777 in Barneveld. Zij kregen 7 kinderen: Heijmen Gerritsen, Aaltje Heijmensen, Reijer Heijmen, Seeltjen (Ceeltje, Zeeltje) Heijmen GERRITS(EN) volgt 1.1.1.1.1.1, Aeltje Heimans GERRITS, Jan GERRITSEN, Jantje Heimen GERRITS.

1.1.1.1.1.1 Seeltjen (Ceeltje, Zeeltje) Heijmen GERRITS(EN) gedoopt 4 november 1731, overleden 6 september 1817 in Barneveld. Zij trouwde op 6 juni 1751 in Barneveld met Heimen Rengersen volgt 1.1.1.1.2.1.

1.1.1.1.2 Renger Heijmensen VAN MIDDENDORP werd gedoopt op 29 november 1705 in Voorthuizen. Hij trouwde op 5 maart 1729 in Barneveld met Jannetje (Jantje) Aartsen WOLBER(T)S gedoopt 10 februari 1704 in Barneveld. Zij kregen één zoon Heimen Rengersen volgt 1.1.1.1.2.1

1.1.1.1.2.1 Heimen Rengersen gedoopt 11 oktober 1730, overleden 31 december 1776 in Barneveld. Hij trouwde op 6 juni 1751 in Barneveld met Seeltjen (Ceeltje, Zeeltje) Heijmen GERRITS(EN) zie 1.1.1.1.1.1. Zij kregen 7 kinderen: Jannetje Heimensen Rengersen, Jannitje Heijmen Rengersen volgt 1.1.1.1.2.1.1, Renger Heimen Rengsersen, Aaltje Rengersen, Aaltje Rengersen, Geertje Heimen Rengersen en Gerritjen Rengersen.

1.1.1.1.2.1.1 Jannitje Heijmen Rengersen gedoopt 15 september 1754 in Voorthuizen. Trouwde op 7 april 1782 met Hendrik WOUTERSEN (VAN DE WATER) overleden 12 november 1806 in Hoevelaken. Zij kregen 8 kinderen: Wouter Woutersen, Heimen Woutersen, Aaltje Woutersen, Jannetje Wouterse, Aalt Wouterse, Hendrik Woutersen, Aaltje HENDRIKSEN (VAN DE WATER) volgt 1.1.1.1.2.1.1.1 en Barend Hendriksen Woutersen.

1.1.1.1.2.1.1.1 Aaltje HENDRIKSEN (VAN DE WATER) gedoopt 8 juni 1793 en overleden 5 oktober 1862, trouwt op 19 maart 1818 in Hoevelaken met Lubbert Evertsen WILLIGENBURG. Zij kregen een dochter Stijntje WILLIGENBURG volgt 1.1.1.1.2.1.1.1.1

1.1.1.1.2.1.1.1.1 Stijntje WILLIGENBURG geboren op 4 november 1825, overleden op 2 oktober 1899, trouwde op 28 november 1846 in Hoevelaken met Gerrit BRINK. Zij kregen 9 kinderen waaronder Wijnand BRINK.

Voor meer informatie over de familie BRINK, zie het artikel “Raadselachtige voorouder” dat eerder werd gepubliceerd in Gooise Sporen 2020 nr. 2.

Verklarende teksten:

Approbatie Te vergelijken met consent; deze term verving in de 17e eeuw dat begrip.
Bijzondere zaalweer Het deel van een herengoed dat met consent afgesplitst werd kreeg als benaming bijzondere zaalweer. Soms gold deze benaming voor zowel het oorspronkelijke goed als het afgesplitste goed. Men sprak in een aantal gevallen van de oude en de nieuwe zaalweer van het herengoed.
NB.: De bewoners van de nieuwe zaalweer noemden hun herengoed vaak ‘Klein ‘ Het woord klein dekt in deze niet altijd het begrip klein, want vaak werd exact de helft van de landerijen afgesplitst.
Consent Toestemming voor het aangaan van een rechtshandeling, waarin het herengoed (eventueel zijdelings) is betrokken. Consent werd er verleend voor verkoop, testament, huwelijkse voorwaarden, lijftuchting, magescheid (boedelscheiding), dispositie (nadere testamentaire bepaling), legaat, houwen van bomen op de zaalweer staande, afsplitsing, ruiling van landerijen, bezwaringen (hypotheek leggen), belasten (met
geldleningen en renten) en verpanding.
Herengoed Een herengoed bestaat uit een zaalweer (doorgaans huis, hof en verder getimmer en erf en onderhorige landerijen). Een herengoed in engere zin zijn de landerijen vallende onder een zaalweer.
Investiture Inleiding in een herengoed; meestal door vererving.
Keurmeester Ambtenaar van de Gelderse Rekenkamer. Hij bewaakte de rechten van de Rekenkamer met betrekking tot horigen en horige goederen op de Veluwe. In het begin van de 17e eeuw is door de toenmalige keurmeesters veel werk gemaakt bij het opsporen van de herengoederen.
Vele eerste oprukkingsacten die zij opmaakten bevatten informatie over de vererving van het herengoed in kwestie op de bezitter, alsmede over de stand van zaken op de zaalweer (grootte van het huis, opstallen, aantal bomen) en de grootte van de landerijen en hun ligging (herengoed in engere zin).
Tevens tekenden de keurmeesters aan welke delen waren uitgesplitst en aan wie als wel of er verplichtingen op de herengoederen rustten (renten enz.) Latere rechtshandelingen konden zowel bij de keurmeester als in de Rekenkamer worden verricht. De keurmeester inde ook de herenguldens; de protocollen van deze administratie zijn eveneens in de archieven van de Gelderse Rekenkamer te vinden.
Magescheid Boedelscheiding. Maeg = bloedverwant.
Oprukking Teneinde niet ‘naar de aard van het goed horig te zijn’ diende de bezitter van een herengoed oprukking voor deze plicht te vragen. Dit diende eens in de zes jaar te geschieden onder betaling van 2 goudguldens. Van deze rechtshandeling werd een akte opgemaakt.
Oudste op de straat Volgens geldend inheems recht was de oudste op de straat degene die na het overlijden van een bezitter van een niet tijdens het huwelijk aangekocht herengoed opvolgend bezitter was. Dit was, indien er geen eigen kinderen waren, de oudste in leven zijnde broer (dan wel zuster) van de overleden bezitter, met passering van bijvoorbeeld echtgenote, neven en nichten. Als de vader van de overledene nog leefde was deze de oudste op de straat. In het algemeen: mannen gingen voor vrouwen.
NB.: Ofschoon het Romeinse recht zijn intrede al had gedaan (voor 1600) zijn er voorbeelden te over te vinden, waarin dit inheemse recht nog werd toegepast ten aanzien van de herengoederen. In de loop van de 17e eeuw zien we dit verdwijnen.
Redemptie van versterf Regeling gemaakt tijdens het leven van een horige over diens nalatenschap dan wel over een volschuldig hofhorig goed, waarin de heer van het land (lees Rekenkamer) een zeker recht (keur) had.
Tynsboek In een tynsboek of cijnsboek werd per perceel of gebouw de verschuldigde, aan onroerend goed gerelateerde jaarlijkse betaling aan de landheer vastgelegd, alsmede de naam van de cijnsplichtige en de betaaldag. De boeken zijn vernoemd naar de ligging van het goed, naar de landsheer of naar de plaats waar de cijns moest worden betaald. Elk boek is onderverdeeld per betaaldag. Aanvankelijk geschiedde de betaling in natura maar in de late middeleeuwen werd dat vervangen door betaling in geld. Bron: Wikipedia
Zaalweer De kern van een herengoed; meestal stond hier een huis op. In een aantal gevallen stond er geen of een vervallen huis op. Bij het ontbreken van een zaalweer, werd er door de Rekenkamer een zaalweer aangewezen.
Zaalweerbezitter De bezitter van de zaalweer. Hij (zij) was verplicht de delen van het herengoed die bij anderen in bezit waren terug te verwerven (o.a. door koop) en zodoende het herengoed zoveel mogelijk in één hand te houden. Hij had hierbij de mogelijkheid dit juridisch af te dwingen.
NB: Dit leidde nogal eens tot processen. Voor de nog niet teruggebrachte delen van het herengoed deed de zaalweerbezitter bij de oprukking tevens ‘afdracht van misbruik’. In het begin van de 17e eeuw werd hier streng de hand aan gehouden; in de loop van de eeuw verdween de druk om dit te doen.

Bronnen: