U heeft ze allemaal wel eens gezien, mensen met een metaaldetector die een stuk land afzoeken in de hoop een grote schat te vinden.

De vraag is wat moet je doen als je iets vindt. Het hoeft niet persé een grote schat te zijn, een vondst van archeologische waarde is natuurlijk ook interessant.
Dit is vastgelegd in de Monumentenwet.
Daarin staat o.a. dat het verboden is doelbewust opgravingen te doen.
Voordat u een mooi, vers omgeploegd stukje grond af gaat zoeken, moet u een schriftelijke toestemming hebben van de eigenaar.
Vind je met een metaaldetector iets op het land en ligt het aan de oppervlakte dan mag je het oprapen, wat niet mag is op die plek gaan graven. Wilt u een vondst melden probeer dan de volgende gegevens erbij te voegen:

  • naam en adresgegevens van de vinder
  • omschrijving van de vondst
  • adresgegevens van de vindplaats
  • datum waarop de vondst is gedaan
  • materiaal (bijvoorbeeld aardewerk, metaal, enz)
  • vondst omstandigheden (stort, weiland enz.)
  • hoe gevonden (metaaldetector, graafwerk, oog vondst enz)
  • waar bevindt de vondst zich momenteel
  • overige opmerkingen
  • eventueel foto(s), (graag met een liniaal naast het voorwerp)

Iedereen (en dus ook professionele archeologen) die een vondst doet, is verplicht dit te melden bij het provinciale depot. Of bij de gemeente, als die een eigen archeologische dienst heeft.
De provincie of gemeente meldt de vondst vervolgens aan bij het archeologische informatiesysteem van het Rijk, Archis. Archis is een databank waarin gegevens over archeologische vindplaatsen en terreinen vanaf de prehistorie tot de nieuwe tijd zijn opgeslagen en wordt beheerd door de Rijksdienst Cultureel Erfgoed. Onderzoekers die opgravingen gaan doen, zijn verplicht hun onderzoek vóór de start aan te melden in Archis. De vinder is verplicht de vondst 6 maanden ter beschikking te houden of te stellen voor wetenschappelijk onderzoek. Een toeval vondst komt in gelijke delen toe aan de vinder én de eigenaar van de roerende of onroerende zaak waarin deze is aangetroffen (artikel 13 van boek 5 van het Burgerlijk wetboek). In het Burgerlijk Wetboek wordt overigens niet van een monument, maar van een schat gesproken. De vondsten die eventueel gedaan worden bij een vervolg opgraving zijn in eerste aanleg van de oorspronkelijke eigenaar.
Bij archeologische vondsten kan echter meestal niemand zijn eigendom aantonen (behalve misschien bij schatten/monumenten uit de WOII).
De monumenten zijn dan eigendom van de provincie waar zij zijn gevonden of van de gemeente indien deze gemeente beschikt over een door de provincie aangewezen depot (art. 50 MW). De belangrijkste archeologische vindplaatsen zijn beschermd als rijksmonument. In Nederland zijn dit zijn er zo’n 1500, zowel in de bodem als onder water. Bijvoorbeeld grafheuvels, scheepswrakken en resten van Romeinse nederzettingen.

Voor meer informatie over
1. de Monumentenwet wetten.overheid.nl/BWBR0004471/geldigheidsdatum_20-10-2012

2. Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed www.cultureelerfgoed.nl/archeologie/archeologie/archis/vondstmelding

gepubliceerd op 24-11-2012